تعلیق فعالیت صابرین (بخش ۲): عوامل و پیامدها

مطابق ارزیابی «شبه‌نظامیان زیر ذره‌بین»، توقف اخیر در فعالیت صابرین نیوز، رسانه شبه‌نظامیان عراق، احتمالا یک تعلیق اجباری به دستور رهبران مقاومت و/یا بازیگران ایرانی بوده است. مبنای ارزیابی ما، زمان‌بندی و مدت غیرمعمول این وقفه و، همین‌طور، اظهارات و اقدامات پرسنل صابرین طی تلاشی کوتاه برای دورزدن تعلیق (بخش ۱ را ببینید) است. دو عامل ضمنی ممکن است توضیح دهد که چرا این شبکه به تعلیق انضباطی دچار شد.

عامل نزدیک‌تر: آتش‌افروزی در مقر حزب دموکراتیک کردستان

جالب توجه این است که توقف فعالیت صابرین در ۲۸ مارس رخ داد، درست بلافاصله بعد از آنکه دفتر مرکزی حزب دموکراتیک کردستان در بغداد به دست اعضای مقاومت به آتش کشیده شد ‌ــ‌با این بهانه که نایف کردستانی، یکی از اعضای حزب دموکراتیک کردستان، به آیت‌الله سیستانی بالاترین مرجع شیعه عراق توهین کرده است. در واقع، همان‌طور که در «شبه‌نظامیان زیر ذره‌بین» مستند شده، گروه‌های مقاومت به شدت جنگ لفظی خود علیه حزب دموکراتیک کردستان را افزایش داده‌اند.

تلویزیون الاتجاه، که به کتائب حزب‌الله از شبه‌نظامیان تحت حمایت ایران وابسته است، اولین رسانه عمده‌ای بود که علنا خواستار اعتراض علیه حزب دموکراتیک کردستان شد. در ۲۷ مارس در ساعت ۲۲:۴۷ به وقت بغداد، الاتجاه این خبری فوری را در کانال تلگرام خود منتشر کرد: «در پی تعرض نایف کردستانی نسبت به مرجع دینی [یعنی سیستانی]، هم اکنون حرکتی اعتراضی برای حضور در جلوی مقر حزب دموکراتیک کردستان در بغداد سازماندهی شده است.» (تصویر ۱)

Open image

صابرین اولین پُست خود را در ساعت ۲۳:۰۶ منتشر کرد، که تا آن زمان اعضای مقاومت دیگر به سمت دفاتر حزب دموکراتیک کردستان حرکت کرده بودند (تصویر ۳). پُست کانال، شکل یک نظرسنجی به خود گرفت و از افراد پرسید آیا آماده پیوستن به اعتراض هستند یا نه (تصویر ۲) که احتمالا نوعی علامت‌دادن برای بسیج افراد بود. بعد از آن، صابرین موجی از پُست‌ها را صراحتا برای بسیج اعضا و حامیان مقاومت منتشر کرد.

Open image

شاید مهم‌تر از همه آن‌ باشد که بعد از آتش‌افروزی در مقر حزب دموکراتیک کردستان، صابرین ادعا کرد که «نیروی ویژه»اش با مسدود کردن راه دسترسی اصلی، مانع رسیدن ماموران آتش‌نشانی به ساختمان در حال سوختن شده‌اند (تصویر ۳). این اولین بار بود که صابرین علنا اعلام کرد که گروه خودخوانده پلیس/اوباش خودش را دارد. در گذشته، این شبکه نشان داده است که با دیگر گروه‌های پلیس مقاومت مثل رَبَع الله همکاری نزدیکی دارد، ولی هرگز گروهی برای خودش ایجاد نکرده بود. وقتی در صحنه آتش‌سوزی عده‌ای دستگیر می‌شدند، شاید برخی اداره‌کنندگان صابرین هم بازداشت شده باشند؛ و توقیف لوازم الکترونیک‌شان منجر به رخنه امنیتی به سیستم‌های شبکه آن‌ها شده است.

Open image

در عین حال، کل جریان مقاومت سعی کرد خود را از این آتش‌افروزی جدا کند، چون این ماجرا در زمان نامناسبی در روند تشکیل دولت عراق اتفاق افتاد ‌ــ‌یعنی درست وقتی که سیاستمداران هوادار مقاومت درخواست‌های جدیدی از حزب دموکراتیک کردستان برای همکاری مطرح کردند. در ۲۸ مارس، ابوعلی العسکری «چهره سخنگو»ی آنلاین کتائب حزب‌الله گفت: «آتش زدن دفاتر احزاب، از جمله واقعه دیروز، برای ما غیرقابل قبول است.» با توجه به آن‌که تلویزیون الاتجاه از همان اول خواستار اعتراض شده بود (تصویر ۴)، اظهارات او بسیار جسورانه بود.

Open image

Longer-Term Driver:

عامل بلندمدت‌تر: گرایش صابرین به طرفداری از روسیه

یک دلیل احتمالی دیگر برای توقف فعالیت صابرین شاید پوشش مشتاقانه جنگ اوکراین از سوی این شبکه بوده باشد. «شبه‌نظامیان زیر ذره‌بین» قبلا درباره چگونگی تبدیل شدن صابرین به ابزاری (خواسته یا ناخواسته) برای عملیات اطلاع‌رسانی روسیه طی سه ماهه اول سال ۲۰۲۲ گزارش تهیه کرده است. به احتمال بیشتر، مقامات روسی و عوامل صابرین فعالانه و آگاهانه همکاری داشته‌اند.

این‌ همکاری چه بسا زیاده‌روی بود؛ نه فقط از چشم رهبران مقاومت عراق بلکه همچنین از دید حامیان ایرانی آنها. هرچند تهران و مقاومت در این جنگ طرف روسیه را گرفته‌اند، ولی رسانه‌های‌ آنها عمدتا از تجلیل مسکو و پوتین به شیوه‌ای که صابرین انجام می‌داد پرهیز کردند. در واقع، برخی رهبران شبه‌نظامی درباره حمایت از روسیه هشدار هم داده‌اند. مثلا دبیر کل کتائب حزب‌الله، احمد محسن الحمیداوی (معروف به ابوحسین)، در ۲۷ فوریه، با صدور بیانیه‌ای هر دو طرف جنگ را «ظالم» و «خونخوار» توصیف کرد و تاکید کرد که به ‌اصطلاح محور مقاومت به نفع هیچ‌یک از طرف‌ها «نباید جانبداری کند». از این گذشته، رهبران مقاومت کاملا آگاه اند که روسیه به اسرائیل آزادی عمل زیادی داده تا به جنگجویان آنها در سوریه حمله کند.

پیش از این، هر وقفه‌ای در کار صابرین اغلب با تغییری در محتوا و فعالیت آن همراه می‌شد، که نشانه ای بود از احتمال تغییر در جهت‌گیری، رهبری، یا آغاز به کار پرسنل جدید. این بار هم فرقی نداشت: وقتی صابرین فعالیت‌های خود را در ۸ آوریل از سر گرفت، جنگ روسیه را با لحن بسیار ملایم‌تری پوشش داد. کانال یوتیوب شبکه مصاحبه‌ای با الکساندر دوگین، نظریه‌پرداز افراطی روس وابسته به پوتین، پخش کرد. ولی این ویدیو پیش از تعلیق موقت اخیر ضبط و اعلام شده بود، و هیاهوی ناشی از انتشار آن هم خاموش شد.

این ماجرا به ما چه می‌گوید

صابرین همیشه حکم جایزه‌ای را داشته که گروه‌های مقاومت برای کسب آن با هم رقابت می‌کنند. طی سال‌های اخیر، مدیریت این شبکه چندین بار تغییر کرده که موجب فشار و پارانویا و شکاف‌های قابل بهره‌برداری در سطوح ارشد آن شده است. به علاوه، این ماجرای اخیر شاهد دیگری‌ است بر آنکه صابرین مطابق میل دیگران عمل می‌کند ‌ــ‌گرچه این شبکه به جایگاهی که برای خود به عنوان شبکه اجتماعی برتر مقاومت ساخته مفتخر است، ولی کماکان به قدرتی بالاتر پاسخگوست که می‌تواند تعطیلی گسترده‌ای را بر آن تحمیل کند. سازوکار تعلیق اخیر ممکن است به مصادره دستگاه‌های صابرین و/یا رمز عبور حساب‌های کاربری هم رسیده باشد؛ همین‌طور مجازات‌های واقعی یا تهدید پرسنل شبکه (مثلا: عدم تامین مالی، بازداشت فیزیکی). این شاهد روشنی از جهت‌گیری، کنترل، و تامین مالی متمرکز این شبکه از سوی یک رهبری در درون مقاومت یا حامیان ایرانی است.