سقوط دولت اسرائیل: انتخابات جدید و تاثیر آن بر روابط آمریکا و اسرائیل

در زیر خلاصه‌ای از گفته های دنیس راس، هموند برجسته ویلیام دیویدسن در انستیتو واشنگتن که در ۲۳ ژوئن در یک نشست آنلاین مباحث سیاست‌گذاری مطرح شده آمده است. خلاصه دیدگاه‌های دیوید ماکووفسکی، سخنران دیگر این نشست در دیدبان سیاست‌گذاری شماره ۳۶۲۳ منتشر شده است.

در جریان نشست ۱۵ ژوئن، نفتالی بنت، نخست‌وزیر اسرائیل، گفت که او به دولت خود افتخار می‌کند چرا که ثابت کرده اسرائیلی‌ها می‌توانند از نظر ایدئولوژیک اختلاف نظر داشته باشند اما همچنان با هم کار کنند. پنج روز بعد، او و یائیر لاپید، وزیر امور خارجه اسرائیل اعلام کردند که قصد انحلال کنست (پارلمان اسرائیل) را دارند.

این تصمیم ناشی از ناتوانی دولت ائتلافی در تصویب قانونی برای تجدید کاربرد قانون مدنی اسرائیل در مورد شهروندان اسرائیلی در کرانه باختری است. در ۶ ژوئن، اپوزیسیون دولت در همراهی با انشعابیون دو حزب ائتلافی یعنی -‌میرتس و فهرست متحد عربی- سعی کردند جلوی تصویب این قانون را بگیرند. بنت امیدوار بود که نمایندگان مجلس مورد بحث (غيداء ريناوی الزُعبی ومازن غنايم) را متقاعد کند که یا استعفا بدهند و یا به این اقدام رای مثبت دهند، اما موضوع زمانی پیچیده‌تر شد که نیر اورباخ، یکی از اعضای فراکسیون خود نفتالی بنت، یعنی یمینا، تهدید کرد که اگر این موضوع حل نشود، ائتلاف را ترک خواهد کرد. عدم تصویب این قانون باعث آشفتگی قانونی برای شهرک‌نشینان اسرائیلی ساکن کرانه باختری می‌شود. بنابرین، بنت به این نتیجه رسید که انحلال دولت و فعال کردن نخست‌وزیری دوره‌ای خود با لاپید تنها راه محافظت از موقعیت این شهروندان اسرائیلی است.

بنیامین نتانیاهو، رهبر اپوزیسیون، امیدوار بود که دولت کنونی را سرنگون کند و حزب لیکود خود را از طریق راه‌هایی غیر از انتخابات زودهنگام به قدرت بازگرداند، اما به نظر می‌رسد که احتمال گزینه دوم در حال حاضر بیشتر است. لاپید تا زمان برگزاری انتخابات در پاییز امسال و تشکیل دولت جدید، نخست‌وزیر موقت باقی خواهد ماند –روندی که احتمالاً چند ماه پس از اخذ آرا طول خواهد کشید.

کارزار انتخاباتی پیش رو ممکن است باعث ایجاد تغییراتی در میان آن دسته از احزاب شود که بیشتر در معرض خطر سقوط به زیر آستانه رای ۳.۲۵ درصدی لازم برای ورود مجدد به پارلمان هستند: حزب فهرست متحد عربی، حزب میرتس، حزب یمینا و حزب امید نو. البته ممکن است چند ادغام هم بین برخی احزاب مثل امید نو، یمینا، میرتس و حزب کارگر صورت بگیرد.

اتفاق غیرقابل پیش بینی دیگر، توزیع آرا بین احزاب «فهرست متحد عربی» و «فهرست مشترک» است که جناح تحت رهبری اعرابی است که در انتخابات رقابت می کنند اما مدت‌هاست از پیوستن به دولت‌های اسرائیل امتناع کرده اند. مشارکت بالای اعراب در انتخابات می‌تواند بر اینکه کدام یک از این رقبا می‌توانند کرسی‌های بیشتری در پارلمان کسب کنند تاثیر بگذارد. چنین امری می‌تواند مانع از توانایی لیکود برای تشکیل دولت هم بشود. نتانیاهو گرایش به آن دارد که با پلتفرم‌هایی کار کند که در زمینه عرب‌ستیزی و عرب‌هراسی سرمایه‌گذاری کرده‌اند. اما این تاکتیک می‌تواند اعراب بیشتری را به رای دادن تشویق کند. پیش‌بینی‌های کنونی نشان می‌دهد که اگر مشارکت عرب‌ها به ۶۰ تا ۶۵ درصد برسد، لیکود شانس خیلی اندکی برای تشکیل یک ائتلاف بادوام خواهد داشت (این رقم در انتخابات سال گذشته ۴۵ درصد بود اما در دور قبل تا ۶۵ درصد رسید).

در مورد سفر آتی رئیس‌جمهور بایدن به خاورمیانه باید گفت درباره تأثیر بالقوه آن بر مبارزات انتخاباتی لاپید اغراق شده است. بله، جایگاه سیاسی نخست‌وزیر جدید با توجه به اینکه وی دارای دیدگاه‌های چپگرایانه معین و مواضع مشترک با بایدن است، افزایش خواهد یافت. با این حال، لاپید قبلا اعتبار دیپلماتیک خود را با سازماندهی و میزبانی یک نشست چندجانبه با حضور چهار مقام ارشد عرب تثبیت کرده است -دستاوردی شاخص با توجه به اینکه اولین بار بود که چنین نشست مشترکی در داخل اسرائیل برگزار می‌شد. وزرای خارجه عرب که در نشست مذکور شرکت داشتند با حضور در این جلسه نشان دادند که اکنون اسرائیل را به عنوان عضوی از منطقه در نظر می‌گیرند.

دیدار بایدن دو هدف اصلی خواهد داشت. اول اینکه مقامات دولت آمریکا قصد دارند یک ابتکار دفاع هوایی منطقه‌ای را بررسی کنند و با کمک خود ادغام شبکه‌های دفاع هوایی و موشکی اسرائیل و چندین همسایه عرب آن، از جمله در خلیج فارس، را به راه اندازند. این همکاری همچنین روند عادی سازی روابط اسرائیل و سایر امضاکنندگان توافق ابراهیم و کشورهایی را که هنوز به این توافق ملحق نشده اند، عمیق‌تر خواهد کرد. به طور خاص، سفر بایدن به عربستان سعودی می‌تواند تلاش برای ایجاد روابط مستقیم بیشتر بین عربستان و اسرائیل را تسریع کند. در حال حاضر، موضوع اصلی مورد بحث، قراردادهای مربوط به پرواز هواپیماهای عبوری در منطقه است؛ یعنی باز کردن حریم هوایی عربستان برای پرواز به داخل و خارج از اسرائیل و اجازه پروازهای مستقیم برای اعراب ساکن اسرائیل که می‌خواهند در مراسم حج شرکت کنند.

هدف دوم بایدن از سفرش به منطقه، پیگیری مذاکرات با ایران خواهد بود. اگرچه هدف مشترک همه کشورهای منطقه جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح‌ هسته‌ای است اما بر سر چگونگی انجام آن اختلاف نظر دارند. آمریکا بر اعمال فشار برای احیای مجدد برجام متمرکز است، در حالی که اسرائیل نگران است که اقدامات در نظر گرفته شده به اندازه کافی برای تضمین یک توافق بهتر قوی یا موثر نباشد؛ یعنی توافقی که طی آن همه تحریم‌های ایران برداشته شود مشروط به اینکه بندهای مربوط به «غروب» -که به مهم‌ترین محدودیت‌های برجام در چند سال آینده (به عنوان مثال غنی‌سازی اورانیوم) پایان می‌دهد- حذف شود.

در پایان، به رغم گمانه‌زنی‌ها، دوره سیاسی بنت لزوماً به پایان نرسیده است. به یاد بیاورید که در سال ۱۹۸۲، یک کمیسیون حقوقی آریل شارون را ملزم کرد تا از وزارت دفاع استعفا دهد و در انتخابات ۱۹۹۹، نتانیاهو شکست خورد و از سیاست کناره گیری کرد. هرچند هر دو رهبر بعداً بازگشتند تا نخست‌وزیر شوند. در سیاستِ اسرائیل کار نشد ندارد!

این گزارش به قلم والریا دلافونته تهیه شده است. مجموعه میزگردهای مباحث سیاست‌گذاری به همت خانواده فلورانس و رابرت کافمن برگزار می‌شود.