چگونه ایران از گروه‌های «مقاومت» عراق برای واکنش به انفجار نطنز استفاده کرد
به قلم
حمدی ملک, کریسپین اسمیت
درباره نویسنده
ادعای دروغین شبه نظامیان در به عهده گرفتن حملات علیه اهداف اسرائیلی و آمریکایی در عراق در تلافی حادثه نطنز، نشان می‌دهد که چگونه تهران هر تحرک نیروهای نیابتی خود و عملیات‌های اطلاعاتی آنها را به شکلی متمرکز هماهنگ می‌کند.
در ۱۱ آوریل ۲۰۲۱، ایران اعلام کرد که پایگاه هسته‌ای نطنز مورد حمله قرار گرفته است. رسانه‌های اسرائیلی پیش از همه و بعد هم رسانه‌های ایرانی این حمله را به اسرائیل نسبت دادند. شبکه تلویزیونی «کان» اسرائیل تصریح کرد که موساد پشت این عملیات بوده است. این حمله ضربه‌ای حقارت‌آمیز برای جمهوری اسلامی بود، بخصوص از این نظر که همین تاسیسات در جولای ۲۰۲۰ هم هدف حمله قرار گرفته بود و آسیب قابل توجهی به پایگاه اصلی غنی‌سازی سوخت هسته‌ای ایران وارد کرد. علیرضا زاکانی، رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس ایران، در واکنش به دومین انفجار در پایگاه نطنز، ایران را «بهشت جاسوسان» توصیف کرد.
تهران به منظور نمایش توانایی خود در تلافی اقدام اسرائیل، به سرعت به بسیج نیروهای خود پرداخت. در ۱۲ آوریل ۲۰۲۱، یک کشتی اسرائیلی در نزدیک سواحل امارات هدف قرار گرفت. مقامات اسرائیلی ایران را عامل این حمله معرفی کردند. همچنین، در تاریخ ۱۳ آوریل، تهران از آغاز غنی‌سازی اورانیوم تا میزان ۶۰ درصد خبر داد.
ایران نیروهای مقاومت عراقی را نیز بسیج کرد. این کار به شکل تلاشی هماهنگ در میان شبکه‌های اجتماعی گروه‌های مقاومت انجام شد تا اخباری درباره حملات علیه نیروهای ائتلافی تحت رهبری آمریکا در عراق انتشار دهند. انتشار اخبار جعلی از طریق توئیتر و تلگرام گروه‌های مقاومت موضوع جدیدی نیست اما، پس از حادثه نطنز، یک کارزار خبری چندروزه به راه افتاد و اخبار این حملات جعلی افزایش پیدا کرد. جزئیات دو نمونه از مهم‌ترین خبرهای جعلی این کارزار به این شرح است:
۱۳ آوریل: ادعای ساختگی حمله به اطلاعات اسرائیل
در ۱۳ آوریل، واحد ۱۰۰۰۰ (یک گروه تبلیغاتی آنلاین مربوط به کتائب حزب‌الله) در ساعت ۲۱:۰۱ به وقت محلی با انتشار پیامی در کانال تلگرامی خود ادعا کرد که به مرکز اطلاعاتی و عملیات ویژه موساد در شمال عراق حمله شده و تعدادی از نیروهای اسرائیلی کشته و زخمی شده اند
.
کانال‌های تلگرامی دیگر گروه‌های «مقاومت» عراقی وابسته به شبه نظامیان مختلف مورد حمایت ایران نیز به سرعت همین روند را پی گرفتند. در ساعت ۲۱:۰۲، صابرین نیوز، بدون ذکر نام «واحد ۱۰۰۰۰» به عنوان منبع پیام، آن را مجدداً در صفحه‌اش منتشر کرد.
اقدامی که نشانگر هدایت یک نوع عملیات اطلاعاتی از بالاست؛ هدایت از سوی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که قادر است این نوع هماهنگی را اعمال کند. پس از آن صابرین نیوز، برای جلب مخاطبان بین‌المللی، این پیام را به فارسی و انگلیسی نیز منتشر کرد. به دنبال آن، پرس تی.وی، شبکه انگلیسی زبان دولتی ایران، نیز از طریق حساب کاربری خبر فوری خود در توییتر خبر حمله را منتشر کرد. این خبر به سرعت بازنشر شد و حساب اصلی پرس تی.وی که بیش از ۲۵۲,۰۰۰ نفر آن را دنبال می‌کنند، خبر را در صدر صفحه خود سنجاق کرد.
خبرگزاری فارس وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز این خبر جعلی را به فارسی منتشر کرد. این کار، روزنامه جروزالم پُست را برانگیخت تا به نقل از فارس آن را منتشر کند. رسانه‌های دیگر از جمله تلویزیون عربی روسیه نیز این خبر جعلی را منتشر کردند.
۱۵ تا ۱۶ آوریل: خبر ساختگی حمله به پایگاه هوایی الاسد
در یک عملیات اطلاعاتی هماهنگ دیگر که با همکاری کانال‌های تبلیغاتی مختلف نیروهای «مقاومت» عراق انجام شد، آنها به دروغ ادعا کردند که دو حمله دیگر علیه پایگاه هوایی الاسد صورت گرفته است. اولین خبر جعلی مربوط به این حمله دروغین، ادعای گروهی از کانال‌های وابسته به کتائب حزب‌الله بود که عصر روز ۱۵ آوریل حوالی ساعت ۲۰:۱۰ انتشار یافت. به دنبال این ادعا، حجم وسیعی از تصاویر تبلیغاتی و مطالب مختلف در شبکه های آنلاین کتائب حزب الله منتشر شد. اما سرانجام صابرین نیوز در ساعت ۲۰:۴۵ با انتشار بیانیه ای تأیید کرد که تا این لحظه حمله‌ای صورت نگرفته است.
ساعاتی بعد، صابرین نیوز در ساعت ۰۳:۴۱ روز شانزدهم آوریل، خبر جعلی حمله یک پهپاد به پایگاه هوایی الاسد را منتشر کرد.
به دنبال آن، ده‌ها شبکه اجتماعی و حساب‌های تلگرامی مقاومت نیز به شکل تهاجمی خبر این حمله را با جزئیات ساختگی نشر کردند و روایتی مکرر و درهم پیچیده از آن ساختند. بر اساس ادعای این پست‌ها، هدف‌های نظامی مهمی چون مرکز عملیات و سیستم‌های ضد موشکی پایگاه بمباران شده بود. صابرین نیوز بار دیگر این خبر را به فارسی و انگلیسی هم منتشر کرد. خبرگزاری‌های ایرانی مانند ایرنا و مهر نیز این خبرهای جعلی را به نقل از صابرین نیوز منتشر کردند. در مجموع، این‌طور به نظر می‌رسید که با وجود اینکه هیچ پهپادی در کار نبود و هیچ راکتی شلیک نشد، روایت قابل باوری در حال شکل‌گیری است. اما دو روز قبل از این، نیروهای «مقاومت» با استفاده از یک پهپاد انتحاری، دست به حمله‌ای واقعی علیه نیروهای آمریکایی در فرودگاه اربیل زده بودند.
خبرهای ساختگی دیگر مربوط به حملات راکتی به پایگاه هوایی بَلَد و برخی حملات با بمب‌های دستی ابداعی علیه کاروان‌های نظامی بوده است. اما اخبار ساختگی در کنار اخبار حملات واقعی منتشر می‌شوند: در نیمه دوم آوریل، دو حمله راکتی جداگانه واقعی علیه پایگاه هوایی بغداد صورت گرفته و حملات علیه کاروان‌های نظامی نیز ادامه دارد.
ترکیب خبرهای حملات واقعی و ساختگی به قصد آن است که رقبا دچار سردرگمی شوند و همزمان می‌خواهد تصویری کاذب از پاسخ «قدرتمندانه» به حمله نطنز از سوی ایران و مقاومت ترسیم کند. این ترکیب دوگانه عملیات اطلاعاتی و عملیات نظامی مطمئنا در ماه‌های آینده ادامه خواهد یافت، چرا که کم هزینه است و در عین حال باعث چند برابر شدن ارزش تبلیغاتی عملیات شبه نظامیان و افزودن لایه‌ای از فریب به آن می‌شود.
همرسانی در شبکه‌های اجتماعی
