ایران باید تهدید آمریکا را باور کند

در حالی که تمرکز جامعه بین‌المللی به سالگرد تهاجم روسیه به اوکراین معطوف بود، بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، دیدبان هسته‌ای سازمان ملل، بقایای اورانیوم غنی‌شده تا ۸۴ درصد را در آبشارهای سانتریفیوژهای ایران کشف کردند. مواد شکافت‌پذیر هسته‌ای با عیار تسلیحاتی معمولاً به‌عنوان اورانیوم غنی‌شده تا میزان ۹۰ درصد شناخته می‌شود، اما شایسته یادآوری است که بمب اتمی آمریکا که در آگوست ۱۹۴۵ بر روی هیروشیما انداخته شد، با چنین موادی ساخته شد که به طور میانگین تنها ۸۰ درصد غنی شده بود. حکومت ایران ممکن است ادعا کند که آنها اورانیوم را بیشتر از ۶۰ درصد غنی‌سازی نمی‌کنند و این مواد شکافت‌پذیر صرفاً ریزه‌های اورانیوم اند اما کشف اخیر آژانس باید زنگ خطر را به صدا درآورد.

به یاد آوریم که ایران خیلی سریع به ظرفیت تولید مواد هسته‌ای با عیار تسلیحاتی دست یافته است. غنی‌سازی تا میزان ۶۰ درصد -که به گفته رافائل گروسی، مدیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، «هیچ توجیهی برای اهداف غیرنظامی ندارد.»-حکومت ایران را در موقعیت تسلیحاتی قرار داده است. روشن است که تولید مواد شکافت‌پذیر با عیار تسلیحاتی به منزله داشتن بمب نیست، اما مهم‌ترین عنصر مورد نیاز برای تولید بمب است. شاید هنوز برای آژانس مشخص نباشد که آیا اورانیوم ۸۴ درصد کشف شده صرفاً خرده‌ریز‌های آبشارهای سانتریفیوژی ایران است یا اینکه این مواد نشانه اقدام عمدی حکومت ایران برای غنی‌سازی تا حد سلاح اتمی است. اما این را می‌دانیم که ایران در طی یک ماه گذشته، برای دومین بار در یک سایت غنی‌سازی، فعالیت‌های مشکوکی داشته است. ایرانی‌ها در سایت فُردو، دو خوشه سانتریفیوژ پیشرفته غنی‌سازی اورانیوم تا میزان ۶۰ درصد را به هم متصل کرده‌اند و این فعالیت را به آژانس اطلاع نداده‌اند. بر اساس مفاد معاهده منع اشاعه سلاح‌های هسته‌ای، این کار برخلاف تعهدات آنها بوده است. و حالا مواد هسته‌ای غنی‌شده ۸۴ درصدی نیز پیدا شده است.

فارغ از توضیحات ایران، این کشور به غنی‌سازی هسته‌ای با عیار تسلیحاتی نزدیک‌تر می‌شود و با این سرعت که پیش می‌رود به راحتی می‌تواند تا پایان سال جاری مواد شکافت‌پذیر ۶۰ درصد غنی‌شده را که برای تولید ۱۰ بمب هسته‌ای کافی است انباشت کند. یک مقام ارشد دفاعی آمریکا نیز در هفته جاری اعلام کرد که رساندن این مواد به عیار تسلیحاتی کمتر از دو هفته برای ایران طول می‌کشد. همچنین، دو پیامد این واقعیتِ در حال ظهور باید در نظر گرفته شود. اول اینکه ایرانی‌ها طوری عمل می‌کنند که انگار غنی‌سازی هسته‌ای تا حد تسلیحاتی و انباشت مقادیر زیادی مواد شکافت‌پذیر هیچ خطری برای آنها ندارد. و دوم اینکه این دیدگاه که اسرائیل عقب می‌نشیند و در برابر آنچه رهبرانش به عنوان یک تهدید وجودی تلقی می‌کنند، دست به عمل نمی‌زند، توهمی بیش نیست.

اسرائیل ممکن است درگیر طرح دولت نتانیاهو برای اصلاحات کلی قوه قضایی و نیز شدت گرفتن خشونت با فلسطینی‌ها باشد، اما رهبران اسرائیل از همه طیف‌های سیاسی، در نگرانی‌های نخست‌وزیر اسرائیل در مورد مقدار مواد شکافت‌پذیر ساخت بمب که ایران انباشت می‌کند و مستحکم‌تر شدن زیرساخت‌های هسته‌ای این کشور شریک اند؛ چون این امر از بین بردن آن‌ها را برای اسرائیل بیش از پیش دشوار می‌کند. بنیامین نتانیاهو پیش از این به مقامات آمریکایی و امانوئل ماکرون رئیس جمهور فرانسه گفته است که اگر هر چه زودتر اقدامی برای جلوگیری از توسعه برنامه هسته‌ای ایران صورت نگیرد، اسرائیل چاره ای جز حمله نخواهد داشت.

کشف مواد غنی‌شده در بازرسی آژانس به منزله تایید این اعتقاد عمیق اسراییل خواهد بود که رویکرد کنونی آمریکا و متحدانش در نهایت منجر به دستیابی ایران به بمب خواهد شد و، به رغم اظهاراتی خلاف این نظر، آمریکا و جامعه جهانی آمادگی دارند که با این نتیجه کنار بیایند اما برای اسرائیل این‌گونه نیست.

اگر دولت بایدن می‌خواهد ایرانی‌ها را وادارد که متوجه کار خطرناکی که دارند می‌کنند بشوند و اسرائیلی‌ها را هم متقاعد کند که راه‌حلی برای جلوگیری از پیشبرد برنامه‌ هسته‌ای ایران در نظر دارد، باید نسبت به افشاگری اخیر آژانس واکنش نشان دهد. ایران، اسرائیل و سایر کشورهای منطقه یقیناً منتظرند که ببینند آمریکا چه می‌کند.

برای اینکه این واکنش مؤثر باشد، باید یک استراتژی چهار بخشی پیش گرفت. نخست، دولت بایدن باید سیاست اعلام‌شده خود را تغییر دهد. گفتن این حرف که «همه گزینه‌ها روی میز است»، طوری که آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا در مصاحبه اش گفت، هیچ کس از جمله ایرانی‌ها را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد. در عوض، بلینکن یا پرزیدنت بایدن باید اعلام کنند که اگرچه آمریکا طرفدار دیپلماسی برای حل‌وفصل تهدید برنامه هسته‌ای ایران است و ایرانی‌ها هم وانمود می‌کنند که چنین قصدی ندارند، اقدامات شان روز به روز آن‌ها را به بمب نزدیکتر می‌کند؛ و این مسئله‌ای است که آمریکا متعهد شده مانع آن شود. ایران باید بفهمد که اقداماتش کل زیرساخت هسته‌ای‌اش را به خطر می‌اندازد؛ از جمله بخش‌هایی را که در تئوری می‌تواند برای اهداف غیرنظامی انرژی هسته‌ای استفاده شود. اعلام این امر بیانگر آن خواهد بود که ایالات متحده دارد افکار عمومی آمریکا و جامعه بین‌المللی را برای اقدام نظامی احتمالی علیه برنامه هسته‌ای ایران آماده می‌کند.

دوم، برای اینکه این سخنان تاثیر بیشتری داشته باشد، ایرانی‌ها باید ببینند که آمریکا در حال تمرین حملات هوا-به-زمین خود در رزمایش‌های منطقه‌ای است. رزمایش مشترک بزرگ اخیر آمریکا با اسرائیل اولین گام خوب در این زمینه بود و لازم است تکرار شود. به موازات آن، دولت بایدن باید با اسرائیلی‌ها، سعودی‌ها، اماراتی‌ها و دیگران در مشاوره‌ها و رزمایش‌هایی که برای کاهش هرگونه حمله احتمالی ایران علیه این کشورها طراحی شده‌اند، تعامل آشکار داشته باشد. این امر نشان می‌دهد که دولت آمریکا نه تنها برای یک حمله احتمالی آماده می‌شود، بلکه پیش‌بینی‌هایی دارد از اینکه ایرانی‌ها چگونه ممکن است از متحدان آمریکا در منطقه انتقام بگیرند و آمریکا برای خنثی کردن آن برنامه‌ریزی کرده است.

ثالثاً، تهران دچار دو سوء تفاهم است: تهران باور نمی‌کند که ما علیه ایران اقدام نظامی خواهیم کرد و فکر می‌کند که اسرائیلی‌ها را نیز از این کار باز خواهیم داشت. دولت بایدن می‌تواند با فراهم کردن مواد و مهمات لازم برای اسرائیل که باعث موثرتر شدن هر حمله این کشور به ایران شود با این تصور مقابله کند. با توجه به فاصله جغرافیایی زیاد ایران و اسرائیل و عدم دسترسی اسرائیل به پایگاه‌هایی که پیشروی آن را ممکن سازد، این کشور برای بمباران چندباره اهداف زره‌پوش شده ایران به تانکرهای سوخت‌گیری نیاز دارد. اسرائیل برای چهار تانکر هوایی بوئینگ (KC-46A) با آمریکا قرارداد بسته است اما زمان تحویل اولین تانکر سوخت‌رسان اواخر سال 2025 است. دولت بایدن باید اطمینان دهد که اسرائیلی‌ها در اولویت ‌اند و تانکرها تا آخر امسال تحویل داده می‌شوند. آمریکا همچنین می‌تواند مهمات قوی‌تری نسبت به آنچه که اسرائیل در حال حاضر برای منهدم کردن اهداف مستحکم ایران در اختیار دارد، برایش فراهم کند. این نوع اقدامات غیرمعمول برای ارائه چنین کمک‌های نظامی خاص به اسرائیل، این پیام را با صدای بلند و واضح به ایران می‌فرستد که آمریکا به جای مهار اسرائیلی‌ها، از آنها حمایت خواهد کرد.

چهارم، دولت بایدن همچنین باید به گونه‌ای عمل کند که از دید حکومت ایران دور از انتظار باشد. طی ماه گذشته، نیروهای آمریکایی در سوریه دو بار مورد هدف نیروهای نیابتی شیعه شبه‌نظامی ایران قرار گرفتند. اما آمریکا در هیچ یک از این دو مورد تلافی نکرد. ایرانی‌ها باید چیزی را ببینند که انتظارش را ندارند یعنی یک واکنش نظامی که نشان ‌دهد هر محدودیت و الزامی که قبلاً رعایت می‌شده اکنون دیگر در نظر گرفته نمی‌شود. حملات گروه‌های نیابتی باید بدون تردید و با واکنشی قوی‌تر پاسخ داده شود. این دست واکنش‌ها می‌تواند شامل حملات هوایی آمریکا به اردوگاه‌هایی در ایران باشد که این شبه‌نظامیان در آنجا آموزش می‌بینند؛ ولی آمریکا نباید آن را به عهده گیرد. اگر آمریکا مسئولیت حملات را قبول نکند، ایرانی‌ها مجبور به پاسخگویی نخواهند بود اما حساب دست‌شان خواهد آمد.

اگر آمریکا همه این چهار اقدام را انجام دهد، ایرانی‌ها حواس‌شان جمع خواهد شد. هدف این اقدامات این خواهد بود که ایرانی‌ها توسعه برنامه غنی‌سازی هسته‌ای خود را متوقف کنند و، با انجام این کار، مسیر دیپلماتیک را برای برگرداندن آن دوباره باز کنند.

آیا چنین رویکردی خالی از خطر است؟ خیر. ایران ممکن است ما را امتحان کند تا ببیند چقدر جدی هستیم. رهبران جمهوری اسلامی ممکن است بگویند که از معاهده منع اشاعه سلاح‌های هسته‌ای خارج می‌شوند و مانع هر نوع بازدید آژانس از تاسیسات هسته‌ای ایران خواهند شد. اما تا این حد مسلم است که: اگر آمریکا به سیاست فعلی پایبند بماند، هیچ تغییری در روند پیشرفت ایران به سمت دستیابی به زمانی که توانایی تولید بمب هسته ای پیدا کند ایجاد نخواهد شد و اسرائیل نیز به سادگی منتظر آن نخواهد ماند.

بدون نشان دادن عزم آشکار آمریکا برای اقدام از جانب خود، حملات یکجانبه اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای ایران باعث حملات موشکی حزب‌الله و احتمالاً حماس به اسرائیل خواهد شد که به طور بالقوه به معنای شلیک هزاران موشک در روز خواهد بود. ایران خود نیز ممکن است حملات تلافی جویانه‌ای علیه سعودی‌ها و دیگر دشمنان منطقه‌ای‌اش انجام دهد تا نشان دهد که اگر قرار است ایران هزینه بدهد، همه باید هزینه بدهند. اگر دولت بایدن سیاست خود را تغییر ندهد، احتمال زیادی وجود دارد که با یک درگیری منطقه‌ای در خاورمیانه مواجه شود.

برای پیشگیری از جنگ با یک دشمن تهدیدگر، آن دشمن باید باور کند که شما از زور استفاده خواهید کرد. نشان دادن یک علامت واضح از رویکرد جدید آمریکا، نه تنها برای وادار کردن ایرانی‌ها به توقف پیشروی‌شان به سمت سلاح هسته‌ای ضروری است، بلکه همچنین به چین و روسیه نشان خواهد داد که آمریکا قادر به مقابله با چندین تهدید در آنِ واحد است و اراده لازم برای انجام این کار را هم دارد. دولت بایدن علاوه بر بازدارندگی ایرانی‌ها، می‌تواند محاسبات چینی‌ها و روس‌ها را نیز در مورد برنامه‌های توسعه طلبانه‌شان در سایر نقاط جهان تغییر دهد.

دنیس راس، دستیار ویژه سابق رئیس جمهور اوباما و مشاور و همکار برجسته ویلیام دیویدسون در انستیتو واشنگتن است. این مقاله ابتدا در وب سایت آتلانتیک منتشر شده است.