سادات و بگین همه‌چیز را پای قمار صلح گذاشتند و کارشان نتیجه داد و آثار آن همچنان تداوم دارد گرچه روابط دو طرف نشانی از عادی‌سازی ندارد.
در منطقه‌ای گرفتار منازعات ملی، مذهبی و قبیله‌ای، پیمان صلح میان مصر و اسرائیل از زمان امضا در ۲۶ مارس ۱۹۷۹ تا کنون دوام یافته است. ترور انور سادات، رئیس‌جمهوری مصر، در ۱۹۸۱، و رخ دادن دو انتفاضه فلسطینی، وقوع دو جنگ در لبنان و انتخاب محمد مرسی از اخوان‌المسلمین در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۱۲ مصر در این پیمان خللی ایجاد نکرد. هرچند آقای مرسی طی یک سالی که بر سر قدرت بود، از ارتباط مستقیم با اسرائیلی‌ها و –حتی به زبان آوردن نام «اسرائیل»– سر باز زد، اما از آن پیمان خارج نشد. با اینهمه، امروز به خاطر تماس اندک میان مصر و اسرائیل، پیمان صلح به سردی گراییده است. با این حال، هر دو دولت به آن پایبند هستند. برای اسرائیل، پیمان کمپ دیوید به این معنی است که بزگترین کشور و ارتش عرب –و محور ائتلافی که بین سال‌های ۱۹۴۸ تا ۱۹۷۳ چهار بار با اسرائیل جنگید– تهدیدی علیه آن کشور نیست. به استثنای موشک‌پرانی صدام حسین به اسرائیل در جریان جنگ خلیج در سال ۱۹۹۱، هیچ کشور عرب دیگری در چهل سالی که از امضای پیمان صلح می‌گذرد، به اسرائیل حمله نکرده است.
مصر نیز از این پیمان سود برده و از جنگ‌های پرهزینه پرهیز کرده است –چندان که حُسنی مبارک، جانشین سادات، یک بار تصریح کرد که اگر الجزایر اینقدر مشتاق جنگیدن با اسرائیل است، می‌تواند به‌تنهایی پیش برود اما مصر دیگر حاضر نیست هزینه جنگ را تحمل کند. علاوه بر این، مصر از سال ۱۹۷۹ یکی از بزرگترین دریافت‌کنندگان کمک‌های نظامی و اقتصادی آمریکا هم بوده است که ارزش آن در مجموع بالغ بر ۷۰ میلیارد دلار است.
تدوین پیمان صلح، رهبرانی قهرمان‌صفت طلب می‌کرد. سادات در سفری تاریخی به اورشلیم رفت و سپس همصدا با بگین اعلام کرد: «جنگ بس است، خونریزی بس است.» او در جهان عرب مطرود شد، اما پایداری کرد و معتقد بود که کشورهای عرب با گذشت زمان به سوی مصر بازمی‌گردند؛ و حق با او بود.
مناخم بگین، نخست‌وزیر اسرائیل، این نکته را دریافت که رسیدن به پیمان صلح مستلزم خروج کامل از صحرای سینا و نیز از شهرک‌های اسرائیلی در آنجاست؛ اقدامی که چونان نفرینی به پایگاه سیاسی او صدمه زد. او می‌دانست که طرحش برای خودمختاری فلسطینی‌ها، نزدیکترین دوستانش را از وی دور خواهد کرد؛ بسیاری از آنها او را خائن نامیدند.
پرزیدنت جیمی کارتر نیز به سهم خود آماده بود تا در جریان نشست مهم کمپ دیوید، تاس‌هایش را بریزد، و همزمان هم بار کنار آمدن با این دو رهبر را به دوش بکشد و هم ۲۲ بار پیش‌نویس‌های توافق‌نامه را حک و اصلاح کند تا متن نهایی توافق به دست آید. تعهدات امنیتی و مالی که کارتر به هر دو طرف داد –یعنی کمک سه میلیارد دلاری سالانه به اسرائیل به علاوه پرداخت هزینه انتقال پایگاه‌ها به خارج از صحرای سینا و کمک دو میلیارد دلاری سالانه به مصر– کمک کرد تا توافق حاصل شود.
امروز چشم‌انداز صلح میان اسرائیل و دیگر همسایگانش –به‌جز مصر– حتی اگر تهدیدهای همیشگی ایران را در نظر نگیریم، در بهترین حالت، نامطمئن به نظر می‌رسد. نه در کشورهای عرب و نه در اسرائیل، نشانی از رهبرانی شجاع در حد و اندازه سادات و بگین به چشم نمی‌خورد. با این همه، در سایه پیمان صلح مصر و اسرائیل است که می‌توان همچنان به صلح اندیشید.
*دنیس راس مشاور و دیوید ماکووسکی هموند ارشد انستیتو واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک هستند. آنها کتابی با همکاری یکدیگر نوشته‌اند با عنوان «قوی باش و باشهامت: چگونه مهمترین رهبران اسرائیل سرنوشت آن را شکل داده اند» که در ماه سپتامبر منتشر می‌شود.
