سفر وزیر دفاع اسرائیل به بحرین نشانه پیشرفتی بزرگ است

تلاش‌های دیپلماتیک اسرائیل در خلیج‌ فارس، در این هفته پیشرفت‌های بیشتری را شاهد است. امروز بنی گانتس وزیر دفاع اسرائیل به جزیره پادشاهی بحرین پرواز کرد ‌ــ‌‌آن هم به ‌شکلی معنادار، با یک تانکر سوخت‌گیری نیروی هوایی اسرائیل که اجازه یافت از حریم هوایی عربستان سعودی عبور کند. گانتس با استقبال همتای بحرینی‌اش عبدالله بن حسن النعیمی روبرو شد و انتظار می‌رود با ملک حمد بن عیسی آل خلیفه و پسرش که نخست‌وزیر اوست، یعنی ولیعهد سلمان، ملاقات کند و، علاوه ‌بر این‌ها، از مقر ناوگان پنجم آمریکا و ناوسنت (مرکز فرماندهی نیروهای دریایی آمریکا) در بحرین دیدن کند.

هرچند یائیر لاپید وزیر خارجه اسرائیل در ماه سپتامبر گذشته برای گشایش رسمی و علنی سفارت اسرائیل به منامه سفر کرده بود، سفر گانتس گامی مهم رو به جلوست. اورشلیم با تکیه بر انتقال اسرائیل به حوزه اختیارات سنتکام، حالا برنامه‌ریزی دفاعی واشنگتن برای خاورمیانه را از نزدیک زیر نظر دارد و در آن مشارکت می‌کند. در اساس، نقش اصلی سنتکام تضمین جریان آزاد نفت و گاز طبیعی از خلیج ‌فارس به بقیه دنیاست. ایران تهدید ملموس اصلی علیه این جریان آزاد است و در روزهای اخیر متهم به همدستی در حمله موشکی و پهپادی حوثی‌های یمن به امارات متحده عربی شناخته شده است.

جالب توجه این است که سفر گانتس این تصور را ایجاد می‌کند که روابط اسرائیل با بحرین از پیوندهایش با امارات فراتر رفته است. ولی همکاریِ آشکارتر بدون ریسک نیست. خاندان سنّی بحرین بر کشوری حکومت می‌کند که تقریبا ۶۵ تا ۷۰ درصد جمعیت آن شیعه است. از قرار معلوم، بسیاری از این شیعیان که در سیاست سهم کمی دارند و به لحاظ اقتصادی محروم اند، نگاهی مثبت به ایران دارند. ایران به نوبه خود دهه‌ها مدعی مالکیت بر این جزیره بود تا آنکه در دهه ۱۹۷۰ از ادعای رسمی خود صرف نظر کرد.

در نتیجه، سفر گانتس می‌تواند اعتراضاتی را در میان عناصری از جامعه شیعه و حتی سنی‌هایی که مخالف روابط با اسرائیل هستند در پی داشته باشد. گرچه نمایش‌ پرسروصدای این اعتراضات احتمالا با فشار سنگین نیروهای امنیتی محلی مهار خواهد شد، ولی وب‌سایت سفارت آمریکا از مدت‌ها پیش به چند هزار پرسنل آمریکایی که در بحرین زندگی می‌کنند درباره خصومت بالقوه شیعیان هشدار داده است. مثلا سایت مزبور شامل نقشه‌ای از جزیره است که نقاط قرمزرنگی را نشان می‌دهد که کارکنان دولت آمریکا اصولا نمی‌توانند به آن مکان‌‌ها بروند و نواحی زردرنگ دیگری که آن‌ها در طول شب‌ باید از آن پرهیز کنند. یکی از نواحی قرمز در خود منامه و در نزدیکی مقر ناوسنت واقع است. سال گذشته، دیپلمات‌های خارجی به کارکنان سفارت اسرائیل توصیه کردند که از تاباندن تصویر پرچم کشورشان روی ساختمان جدید خودداری کنند.

معلوم نیست آیا پیمان‌های امنیتیِ امضاشده در این هفته به ‌طور علنی فاش خواهد شد یا نه. به‌ طور سنتی، منامه بر امنیت داخلی تمرکز داشته است و نیروهای پلیس را از عمان و پاکستان استخدام می‌کند که بعد از اتمام دوره خدمت‌شان می‌توانند درخواست شهروندی بحرین بدهند. نیروی هوایی بحرین در حال حاضر با هواپیماهای اف-۱۶ کار می‌کند و قوای دریایی این کشور در حال توسعه است. بخشی از قوای دریایی بحرین در مانور جاری ناوسنت همراه با کشتی‌های اسرائیلی شرکت دارند.

سایمون هندرسون هموند بیکر و مدیر برنامه برنستاین در امور خلیج فارس و سیاست انرژی در انستیتو واشنگتن است.