درباره نویسنده
تحلیل کوتاه
کارشناسانی از کشورهای حاشیه خلیج فارس، مصر، ترکیه و اسرائیل به نتایج اولیه انتخابات آمریکا واکنش نشان می‌دهند و درباره عواملی که احتمالا می‌تواند به دولت بعدی آمریکا کمک کند، یا برایش مانع ایجاد کند، بحث می‌کنند.
در ۵ نوامبر، انستیتو واشنگتن، یک نشست آنلاین از مجموعه مباحث سیاست‌گذاری برگزار کرد با حضور عبدالرحمان الراشد، محمد انور السادات، اسلی آیدینتاش‌باش و دیوید هوروویتس. راشد، رئیس هیئت تحریریه شبکه العربیه و مدیر سابق کانال خبری آن است. سادات، نماینده سابق مجلس مصر و رئیس حزب اصلاحات و توسعه این کشور است. آیدینتاش‌باش، عضو ارشد شورای اروپایی روابط خارجی و مقاله‌نویس سابق روزنامه ملیت است. هوروویتس هم سردبیر موسسِ تایمز اسرائیل و سردبیر سابق روزنامه جروزالم پست و اورشلیم ریپورت است. گزارشی از خلاصه سخنان آنان را در زیر می‌خوانید.
عبدالرحمان الراشد
خبر خوب این است که جو بایدن احتمالا خاورمیانه را بهتر از هر رئیس‌جمهور دیگری از زمان جرج دبلیو بوش تا کنون می‌شناسد. بعید است سیاست دولت بایدن خیلی با سنت سیاست‌های آمریکا در منطقه تفاوت پیدا کند.
با توجه به منافع مشترک پایدار آمریکا و عربستان سعودی در خلیج فارس در زمینه‌هایی چون امنیت، انرژی، ایران و غیره، بایدن و ریاض، احتمالا روابط خوبی برقرار می‌کنند. این موضوع در مورد همه روسای جمهور سابق آمریکا صدق می‌کند، حتی در مورد کسانی که از آنها انتظار می‌رفت با رهبران سعودی اصطکاک پیدا کنند. به خاطر همین منافع مشترک است که به رغم خطابه‌های مربوط به پایان دادن به «جنگ‌های بی‌پایان»، بعید است آمریکا به طور کامل از منطقه خارج شود.
در مورد ایران باید گفت که بایدن احتمالا، با تکیه بر رویکرد کنونی رئیس‌جمهور ترامپ، خواهد کوشید که با استفاده از تحریم‌های سنگین به راه‌حل سیاسی برسد. رهبران ایران شاید بایدن را به عنوان تنها شانس صلح و موفقیت در آینده نزدیک ببینند و به همین دلیل ممکن است بر سر یک توافق جدید مصالحه کنند.
در مورد تحولات اخیر در روابط میان اعراب و اسرائیل، بایدن پشتیبان توافق‌نامه‌های مربوط به عادی‌سازی روابط اسرائیل با امارات متحده عربی، بحرین و سودان بوده است. اگر بازیگران منطقه‌ای به اندازه كافی تلاش كنند، شاید بتوانند این تحولات را پیشتر ببرند و به یك توافق جامع‌تر بین اسرائیل و فلسطین برسند كه فراتر از توافق‌های دوجانبه باشد.
در مورد درخواست‌های حزب دموکرات برای اعمال فشار بیشتر در زمینه رعایت حقوق بشر در منطقه هم واقعیت این است که در گذشته، بین کشورهای حاشیه خلیج فارس و روسای جمهور ایالات‌متحده بر سر این موارد تنش‌هایی وجود داشته است، اما درنهایت آنها کوتاه آمدند و با هم به تفاهم رسیدند. عربستان سعودی و سایر کشورهای این حوزه قصد ندارند خود را درگیر پیچیدگی‌های سیاست داخلی آمریکا، ازجمله نفوذ ترقی‌خواهان در حزب دموکرات، کنند. آنها ترجیحاً تمام تلاش خود را خواهند کرد تا روابط نزدیک خود با کاخ سفید را مثل گذشته حفظ کنند.
محمد انور السادات
مصری‌ها، انتخابات اخیر آمریکا را با دقت زیاد دنبال می‌کنند و با اینکه دولت مصر احتمالاً هوادار ریاست‌جمهوری ترامپ است، اما بیشتر مردم مصر امید زیادی به بایدن دارند. درست است که برخی افراد علاقه‌مند به دولت اوباما و ایضا دولت بایدن از جبهه اسلام سیاسی اند، اما بسیاری از مصری‌ها امیدوارند كه شاید بایدن بتواند با تأكید بیشتر بر تلاش‌های بنیادی‌تر در جهت پیشبرد حقوق بشر و دموكراسی در خاورمیانه قدم بردارد.
مصری‌ها متوجه هستند که ایالات متحده عمیقاً دو پاره شده است، اما آنها می‌خواهند واشنگتن دوباره به صحنه جهانی برگردد و برای ارزش‌هایش مثل عدالت، برابری و دموکراسی تلاش کند. ارکستر جهان به رهبر بزرگی نیاز دارد تا سمفونی جهانی را دوباره رهبری کند، و آمریکا می‌تواند به عنوان یک عامل توازن موثر در برابر سایر بازیگران که مسئله‌دارترند نقش ایفا کند. جهان، همچنین، برای مقابله با حوادث چالش‌برانگیزی چون گرمایش زمین و فراگیر شدن ویروس کرونا به رهبری ایالات متحده نیازمند است. دخالت ایالات متحده به‌ویژه در منطقه ما امری حیاتی است.
با این حال، رئیس‌جمهور بعدی آمریکا با چالش‌های بزرگی مواجه خواهد بود. توافق‌های مربوط به عادی‌سازی روابط اعراب و اسرائیل حرکت مثبتی است، اما برخی از مصری‌ها می‌ترسند که این توافق‌ها منجر به «صلح سرد» (یا راکد) شود، مانند آنچه که پس از معاهده مصر و اسرائیل پیش آمد. این منطقه نیازمند توافق جامع‌تری بین اسرائیل و فلسطینی‌ها است.
با در نظر گرفتن چشم‌انداز آتی ریاست‌جمهوری بایدن، بسیاری از چیزها در گفتار و رویکرد دولت مصر تغییر خواهد کرد. تلاش‌های بیشتری در رعایت استانداردهای حقوق بشری در مصر خواهیم دید، نه‌تنها به خاطر بایدن بلکه همچنین به علت فشار کنگره ایالات متحده که می‌کوشد این استانداردها در مصر جا بیفتد. دو کشور احتمالاً در میان‌مدت روابط خوب و محکمی خواهند داشت.
اسلی آیدینتاش‌باش
بایدن در ترکیه سوابقی دارد. وقتی روابط اوباما با رجب طیب اردوغان رو به وخامت رفت، بایدن که آن زمان معاون ریاست‌جمهوری آمریکا بود، مسئولیت برقراری ارتباط با رهبر ترکیه را به عهده گرفت. با این حال، ترامپ گزینه اول آنکارا در این انتخابات است، کسی که روابط شخصی خوبی با اردوغان داشته و با بیرون کشیدن نیروهای آمریکایی از سوریه، به ترکیه اجازه داده برنامه‌های توسعه‌طلبانه خود را پیش ببرد و در مورد مسائل شرق مدیترانه و لیبی نسبتاً ساکت مانده است.
با این حال، روابط بین آنکارا و واشنگتن به طور کلی خصمانه شده است. رهبران ترکیه احتمالاً از کاهش حضور نیروهای آمریکایی در خاورمیانه استقبال می‌کنند، چرا که خروج آمریکا از منطقه خلئی ایجاد می‌کند که باید به وسیله آنها پر شود. هرچند این دیدگاه، درنهایت، ممکن است کوته‌بینانه باشد، چرا که به احتمال زیاد عقب‌نشینی ایالات متحده از منطقه باعث افزایش بی‌قانونی در خاورمیانه می‌شود، یعنی منطقه‌ای که خطاهای سیاسی در آن می‌تواند فضایی برای تشدید کشمکش و بی‌ثباتی ایجاد کند، و این درنهایت به ضرر ترکیه تمام خواهد شد.
در مقابل، تأکید دوباره ایالات متحده بر حقوق بشر می‌تواند به نفع (مردم) ترکیه باشد، چرا که اعمال چنین فشاری توسعه داخلی کشور را در گذشته تسهیل کرده است. با این وجود، جهان امروز با گذشته متفاوت است و احساسات ضدآمریکایی به طور قابل توجهی در آنکارا رشد کرده است. از این رو، برای بایدن دستیابی به موفقیت‌های بیشتر در زمینه مطالبات حقوق بشری در ترکیه امر دشواری خواهد بود.
در همین حال، دولت ترکیه ممکن است ترجیح دهد که تحریم‌های آمریکا به خاطر دستیابی به موشک‌های اس- ۴۰۰ از روسیه از طرف دولت ترامپ اعمال شود، چون در صورت انتخاب بایدن ممکن است چنین تحریم‌هایی سنگین‌تر باشد. همچنین احتمالاً اردوغان با وجود ترامپ می‌تواند دخالت بیشتری در نزاع میان آذربایجان و ارمنستان داشته باشد تا در زمانی که بایدن سر کار باشد. با این حال، آنکارا باز هم بسیار مراقب بوده تا در مورد انتخابات آمریکا حرفی نزند و درگیر آن نشود.
دیوید هوروویتس
همانند مردم سایر کشورها، اسرائیلی‌ها نیز انتخابات آمریکا را با دقت زیر نظر داشته‌اند. رئیس‌جمهور ترامپ دست به برخی اقدامات مردم‌پسندانه در اسرائیل زد، ازجمله انتقال سفارت آمریکا به اورشلیم و اعمال «فشار حداکثری» بر ایران. بیشتر یهودیان اسرائیلی معتقدند که ترامپ برای کشورشان اسباب خیر است.
در مقابل، آنها به‌شدت منتقد مواضع اوباما در قبال اسرائیل بوده‌اند و رویکرد او را در مورد شهرک‌سازی اسرائیل در کرانه غربی وسواسی می‌دانسته‌اند. ولی به اعتقاد آنها، بایدن تمرکز کمتری روی این موضوع دارد و لذا انتظارشان این است که شاهد یک رابطه گرم و مثبت بین کاخ سفید و اورشلیم باشند.
از آنجا که نتیجه آرا در انتخابات آمریکا بسیار نزدیک بوده، احتمالاً نقطه عطف بزرگی برای حزب دموکرات در سیاست‌اش نسبت به اسرائیل نیست. و با درنظرداشت بسیاری از موضوعات دیگر که نیازمند توجه در سطح جهانی و داخلی است، احتمالاً بایدن بر خلاف اوباما، مایل به آغاز یک نزاع تلخ با اسرائیل نباشد. با توجه به شخصیت متوازن و پراگماتیست بایدن، باید گفت او نسبت به پتانسیل دستیابی به موفقیت با فلسطینی‌ها بی‌جهت خوش‌بین نیست و یا ساده‌لوحانه به سازش‌ناپذیری آنها نگاه نمی‌کند، بنابراین، می‌تواند برای آینده روابط اسرائیل و فلسطین و راه‌حل دوکشوری بسیار مناسب باشد.
تا اینجا دولت بنیامین نتانیاهو در مورد احتمال ریاست‌جمهوری بایدن سکوت کرده است. نتانیاهو همه وزرای خود را از اظهارنظر درباره انتخابات آمریکا منع کرده است، تا حدی به این خاطر که مانع شدت گرفتن انتقاداتی شود مبنی بر اینکه او اسرائیل را به موضوع اختلافات حزبی در ایالات متحده تبدیل کرده است. جناح‌های اسرائیل تا همین‌جا هم بر سر نتانیاهو دچار شکاف‌اند و حالا با تشدید انتقادات از سمت جناح راست، او باید یک نقطه اشتراک خوب پیدا کند.
*چکیده گزارش نشست را آستین کرونا تهیه کرده است.
همرسانی در شبکههای اجتماعی
