نشست مجازی گروه ۲۰ در ریاض برای کسب آگاهی از سیاست‌های دربار سعودی در داخل و وضعیت آن در خارج به‌دقت دنبال می‌شود.
اجلاس اقتصادی سالانه گروه ۲۰، جدا از مجموعه عکس‌های رهبران جهان، با پوشش رسانه‌ای محدودی همراه است. نشست امسال که به عنوان یک رویداد مجازی برای ۲۱ تا ۲۲ نوامبر برنامه‌ریزی شده، احتمالا متفاوت خواهد بود، البته نه به روشی که میزبان سعودیِ آن می‌خواهد.
شعار اجلاس «تحقق فرصت‌های قرن ۲۱ برای همه» است؛ وب‌سایت گروه ۲۰ ایده‌هایی مانند «توانمندسازی مردم»، «حفاظت از کره زمین» و «شکل دادن به مرزهای جدید دانش» را برجسته می‌کند. انتظار می‌رود نمایندگان اقتصادهای بزرگ جهان که حضور می‌یابند –نوزده کشور به علاوه اتحادیه اروپا– ابتکارات مختلفی را که قبلا مورد توافق وزیران دارایی و مقامات بانک‌های مرکزی قرار گرفته است، تأیید کنند؛ ازجمله، سازوکاری برای افزایش بودجه صندوق بین‌المللی پول برای تامین مالی کشورهای فقیرتر.
نماینده سعودی‌ها به احتمال زیاد ولیعهد محمد بن سلمان است که در عکس سال پیش در اوزاکا در صف اول میان رئیس‌جمهور ترامپ و شینزو آبه، نخست‌وزیر ژاپن، ایستاده و لبخند می‌زند. سال قبل از آن یعنی در نشست ۲۰۱۸ در بوئنوس آیرس، وضع فرق می‌کرد و رهبران جهان مشخصا سعی می‌کردند از ولیعهد بن سلمان فاصله بگیرند، چرا که فقط دو ماه از قتل روزنامه‌نگار مخالف سعودی جمال خاشقجی گذشته بود. محمد بن سلمان این حس معذب بودن آشکار را به‌خصوص زمانی تشدید کرد که در یکی از جلسات رسمی با زدن کف دست خود به کف دست ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، با او خوش‌وبش کرد.
فهرست مواردی که باید در اجلاس امسال دنبال شود از قرار زیر است:
آیا ملک سلمان در اجلاس حاضر می‌شود؟ اگرچه محمد بن سلمان درعمل به مهم‌ترین تصمیم‌گیرنده عربستان سعودی تبدیل شده است، پدر هشتادوچهار ساله بیمار وی هنوز هم از استودیوی ویدئویی مجهز در کاخ خود ریاست جلسات هفتگی شورای وزیران پادشاهی را بر عهده می‌گیرد. ممکن است او نیز بخواهد در این اجلاس حضور مجازی داشته باشد، گرچه بعید است که توان او بیش از خواندن یک متن سخنرانی ازپیش‌نوشته باشد. او به احتمال زیاد نمی‌تواند مباحث اجلاس را مدیریت کند، اما ظاهر شدن وی به‌تنهایی این تصور را ایجاد می‌کند که او هنوز هم مرجع نهایی اقتدار در پادشاهی است –به‌ویژه در زمانی که جلوگیری از حرکت عربستان به سمت عادی‌سازی روابط با اسرائیل مطرح است و همسایگان عربستان در خلیج فارس در ابتکار صلح جدید خود به آن روی آورده‌اند و پسر ملک سلمان هم از قرار برای روابط عمیق‌تر با اورشلیم مشتاق است.
کدام رهبران جهان شرکت خواهند کرد؟ از زمان قتل خاشقجی، رهبران کشورهای دموکراتیک کمتر مشتاق دیدار با محمد بن سلمان بوده‌اند، حتی اگر او بتواند جانشین پدر خود شود و در پنجاه سال آینده سلطنت کند. بازداشت کنشگران زن در این پادشاهی که با سروصدای بسیاری انجام شد نیز صرفا این تردید را افزایش داده است. شناخته‌شده‌ترین کنشگر زن لجَین الهذلول است که از حق رانندگی زنان، قبل از این‌که محمد بن سلمان آن را به عنوان یکی از اصلاحات خود اعلام کند، حمایت می‌کرد. وی که از سال ۲۰۱۸ زندانی شده و گفته می‌شود مورد شکنجه قرار گرفته است، در یک ماه گذشته در سلول خود دست به اعتصاب غذا زده است. یک گزارش جدید که بارونس هلنا کندی، نماینده مجلس در بریتانیا، فراهم کرده مدعی است که زندانیان زن سعودی مورد سوءرفتار جنسی نیز قرار گرفته‌اند.
از کدام کشورهای بیرون از گروه ۲۰ دعوت شده است؟ ریاض به عنوان میزبان اجلاس حق دارد از چند کشور غیرعضو دعوت کند و فهرست نهایی آن می‌تواند چیزهای زیادی درباره سیاست دربار عربستان به ما بگوید. این امر، به‌ویژه اگر امارات متحده عربی مستثنی شود مصداق دارد. امارات کشوری است که ولیعهد آن محمد بن زاید –رهبر بالفعل کشور و آموزگار شناخته‌شده محمد بن سلمان– پیشگام روند عادی‌سازی روابط کشورهای خلیج با اسرائیل بوده است.
کدام مقامات ترکیه‌ای شرکت خواهند کرد؟ اگرچه آنکارا تلاش کرده روابط رسمی خود را با ملک سلمان حفظ کند، اما احساس منفی رئیس‌جمهور رجب طیب اردوغان نسبت به ولیعهد محمد بن سلمان شهره خاص و عام است. انتخاب اعضای هیات ترکیه برای این حضور مجازی، ممکن است به این بستگی داشته باشد که ترکیه تا چه حد حضور خود را به منزله تایید محمد بن سلمان خواهد دانست. اگر نماینده آنکارا در این اجلاس فقط یک سفیر یا یک مقام ارشد باشد، این امر جواب سربالای دیپلماتیک از طرف ترکیه (به دعوت عربستان) تعبیر خواهد شد.
هنگامی که عربستان سعودی در جولای ۲۰۱۷ به عنوان میزبان معرفی شد، برگزاری اجلاس گروه ۲۰ در ریاض، از نظر بسیاری، موقعیتی برای تقویت جایگاه ولیعهد بن سلمان و ترویج برنامه «چشم‌انداز ۲۰۳۰» وی دیده می‌شد؛ برنامه‌ای که برای گذار اقتصاد عربستان از وابستگی به نفت طراحی شده است. اگرچه از آن زمان به بعد قیمت‌های پایین نفت و بحران کووید-۱۹ باعث کاهش درآمد و سرمایه گذاری شده است، اما محمد بن سلمان هفته گذشته ادعا کرد که اصلاحات جاری او پادشاهی را از تن دادن به ریاضت اقتصادی بیشتر نجات داده است. با این حال، این امر ممکن است برای بسیاری از سعودی‌ها، که با قیمت‌های بالاتر، سه‌برابر شدنِ مالیات بر ارزش افزوده و کاهش یارانه برای کارگران بخش عمومی مواجه شده‌اند، آرامش چندانی به همراه نداشته باشد.
*سایمون هندرسون هموند بیکر و مدیر برنامه برنستاین در حوزه خلیج و سیاست انرژی در انستیتو واشنگتن است.
